زیرو ایکس 0x پروتکلی است که تبادل همتا‌به‌همتا (P2P) دارایی‌های مبتنی بر اتریوم را تسهیل می‌کند، این پروتکل که توسط 0xLabs ساخته شده است و به عنوان یکی از بلاک‌های استاندارد سازنده و هسته دیفای برای هر توسعه دهنده‌ای که به قابلیت تبادل (Exchange) نیاز دارد، به‌وجود آمده است. پروتکل 0x قراردادهای هوشمند حسابرسی شده، ابزارهای توسعه‌دهنده متناسب با اکوسیستم 0x، یک اوردر بوک جهانی غیرمتمرکز (0x Mesh) و یک API که دسترسی آسان به نقدینگی انباشته شده را از تعداد رو به رشد شبکه‌های مبادلاتی فراهم می‌کند، ارائه می‌دهد.
مشاهده: قیمت لحظه‌ای ZRX
ارز دیجیتال ZRX توکن حاکمیتی و بومی پروتکل 0x است. توکن ZRX به شما اجازه می‌دهد تا در مورد چگونگی تکامل پروتکل نظر دهید و در تغییرات آن مشارکت کنید. همچنین، دارندگان ارز دیجیتال ZRX می‌توانند توکن‌های خود را برای به دست آوردن پاداش نقدینگی اتریوم (ETH) به اشتراک بگذارند.
پروتکل 0x چیست؟
پروتکل 0x در سال ۲۰۱۷ با هدف «ایجاد جهانی توکنیزه شده که در آن تمام دراییها آزادانه جریان داشته باشد» راه‌اندازی شد. این پروژه دنیایی را متصور می‌شود که در آن همه اشکال دارایی‌ها در بلاک چین‌های عمومی تبدیل به توکن می‌شوند. این شامل ارزهای فیات، سهام، کالاها، اوراق قرضه، ابزارهای بدهی، املاک و مستغلات، اقلام بازی‌های ویدئویی، مجوزهای نرم افزار، کلکسیون‌های دیجیتال، توکن‌های شخصی و موارد دیگر است.
شرکت 0xLabs با ترکیب سایر بلاک‌های سازنده فناوری دیفای به دنبال ایجاد یک سیستم مالی جهانی است که کارآمدتر، شفاف‌تر و عادلانه‌تر از هر سیستمی باشد که در گذشته وجود داشته است. درواقع زیرساختی جدید محسوب می‌شود که برای استفاده و اجرا کد متن‌باز در اختیار کاربران قرار گرفته، لایه‌های واسطه‌ها را از بین می‌برد و به افراد حق حاکمیت مالی بیشتری می‌دهد.
چند نمونه از پروژه‌هایی که میتوان بر روی پروتکل 0x ساخت عبارتند از:
- یک صرافی غیرمتمرکز برای داریی X در بازار Y
- یک مارکت پلیس به سبک ebay برای کالاهای دیجیتال
- یک ربات بازارساز یا معاملاتی آربیتراژ
- یک پروتکل دی فای که برای قابلیت جذب نقدینگی و مبادله نیاز دارد
- یک میز معاملاتی خارج از صرافی (OTC)
علاوه بر این، پروتکل‌های 0x می‌توانند با هر برنامه‌ای که قابلیت تبادل یکی از ویژگی‌ها و نه هدف اصلی آن، ادغام شوند. این برنامه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بازی‌هایی با ارزهای یا آیتم های درون بازی
- کیف پول‌های دیجیتالی که کاربران آن تمایل به تبادل توکن دارند
- پلتفرم‌های مدیریت پورتفولیو
تا امروز پروتکل 0x در پروژه‌های ارزهای دیجیتال متعددی ادغام شده و میلیاردها دلار حجم معاملات ایجاد کرده است. این پروژه در ژوئن ۲۰۲۰، 0xLabs ماچا (Matcha) را منتشر کرد که یک صرافی غیرمتمرکز تجمیع کننده نقدینگی با تمرکز بر سادگی و تجربه کاربری است. مشابه اکسپیدیا (Expedia) و کایاک (Kayak)، ماچا از API پروتکل 0x استفاده می‌کند تا بهترین قیمت‌ها را در تعداد رو به رشدی از شبکه‌های معامله‌ای تهیه کند.
صرافی غیرمتمرکز زیرو ایکس
برای درک بیشتر پروتکل 0x، مرور کردن اصول سازوکار یک صرافی غیرمتمرکز یا DEX مفید است. صرافی‌های متمرکز به‌عنوان واسطه‌های قابل اعتماد عمل می‌کنند که تجارت دارایی‌های مختلف کریپتو را تسهیل می‌کنند و اغلب با ذخیره و محافظت از وجوه شما به‌عنوان نگهبان عمل می‌کنند. در مقابل، یک صرافی غیرمتمرکز این واسطه را حذف و در عوض تبادل P2P دارایی‌های رمزنگاری را تسهیل می‌کنند. این صرافی‌ها اغلب دارایی‌های منحصر‌به‌فردی را ارائه می‌دهند که ممکن است در صرافی‌های متمرکز در دسترس نباشند. DEXها از قراردادهای هوشمند ایمن برای مطابقت و تکمیل معاملات بین همتایان استفاده می‌کنند و به عنوان واسط عمل نمی‌کنند.
صرافی‌های غیرمتمرکز اغلب با چالش‌هایی در مورد استفاده و تامین نقدینگی مواجه هستند. پروتکل 0x با ارائه یک معماری انعطاف‌پذیر، اسناد و ابزارهای توسعه‌دهنده جامع، یک API با قابلیت ادغام آسان، و استخرهای نقدینگی ارز دیجیتال (که هم از منابع بومی 0x و هم از سایر شبکه‌های استفاده می‌کند) قابل دسترسی از طریق 0xMesh، به این مشکلات می‌پردازد و به شکل یک اوردر بوک جهانی غیرمتمرکز مستقل از بلاک چین اتریوم عمل می‌کند. برخی از پلتفرم‌هایی که از پروتکل 0x استفاده می‌کنند عبارتند از:
- ماچا (Matcha)
- توکن‌لون (Tokenlon)
- متامسک (Metamask)
- آگر (Augur)
- دیفای سیور (DeFi Saver)
- رادار ریلی (Radar Relay)
معماری ریلی آف‌چین و تسویه آن‌چین
چیزی که پروتکل 0x را از سایر پروتکل‌های سازنده صرافی غیرمتمرکز متمایز می‌کند، معماری ریلی آف‌چین و تسویه آن‌چین است. برخلاف سایر صرافی‌های غیرمتمرکز که صرفا روی یک شبکه کار می‌کنند، پروتکل 0x سفارش‌ها را در بلاک چین ذخیره نمی‌کند؛ سفارش‌ها خارج از شبکه ذخیره می‌شوند و تنها تسویه معاملات در درون زنجیره پردازش می‌کند. این ویژگی منحصر به فرد، 0x را به یک پروتکل DEX منعطف و کارآمد برای توسعه دهندگان تبدیل می‌کند. کاربرانی که سفارش‌های 0x ایجاد می‌کنند «سازنده» و کاربرانی که این سفارش‌ها را تکمیل می‌کنند «گیرنده» نامیده می‌شوند.
هنگام ایجاد یک سفارش، سازندگان جزئیات آن را از جمله توکن‌هایی که می‌خواهند مبادله کنند و قیمتی که مایل به مبادله آن‌ها هستند، نشان می‌دهند. اگر سازنده‌ی یک سفارش 0x از قبل طرف مقابل مورد نظر خود را بشناسد، می‌تواند سفارش را مستقیما برای آن‌ها ارسال کند. به عنوان مثال، از طریق هر سیستم پیام‌رسانی مانند ایمیل، چت یا به‌صورت خارج از صرافی. اگر سازنده طرف مقابل را نشناسد، سفارش را می‌تواند از طریق 0xMesh به یک ریلی 0x ، مانند ماچا (Matcha) یا متامسک (MetaMask) ارسال کرد. ریلی (Relay) مفهومی است که به معامله‌گران کمک می‌کند تا سفارش‌های 0x را ایجاد، پیدا و اعمال کنند.
توجه به این نکته مهم است که ریلی‌ها به‌عنوان واسطه‌های قابل اعتماد عمل نمی‌کنند و معاملات را انجام نمی‌دهند. آن‌ها صرفا یک دفترچه سفارش را خارج از زنجیره 0x نگهداری می‌کنند و ممکن است هزینه‌هایی را برای خدمات تسهیل تجارت خود دریافت کنند. هنگامی که شخصی سفارش 0x ایجاد شده توسط سازنده را پیدا کند و بخواهد آن را پر کند، می‌تواند با ارسال سفارش همراه با مبلغ سفارش، آن را به بلاک چین ارسال کند. منطق تسویه پروتکل 0x امضای دیجیتال سازنده را تأیید می‌کند و اینکه تمام شرایط معامله برآورده می‌شود. پس از انجام معامله، توکن‌ها به طور مستقیم و خودکار بین سازنده و گیرنده در کیف پول‌های آن‌ها مبادله می‌شوند.
ارز دیجیتال ZRX
ارز دیجیتال ZRX یک توکن حاکمیتی است که میتوان از آن برای استیکینگ و کسب سود استفاده کرد.
حاکمیت
دارندگان توکن ZRX می‌توانند به پیشنهادهای بهبود 0x (ZEIP) که پیشنهادهای عمومی برای تغییر رفتار مسیر قراردادهای هوشمند 0x از جمله پارامترهای آن‌ها هستند رأی دهند. اگر به نحوه تعامل قراردادها مربوط باشد، این می‌تواند به پیشنهادهای ابزارسازی خارج از شبکه نیز گسترش یابد. هر توکن برابر با یک رای است، بنابراین مقدار توکن‌هایی که یک فرد در اختیار دارد تعیین می‌کند که چقدر قدرت رای دارد. در حال حاضر رای‌گیری خارج از زنجیره در وب سایت 0x انجام می‌شود و کاربر هزینه گس متحمل نمی‌شود.
یک تصویر از بلاک چین اتریوم که تأیید آن با بازه زمانی رأی گیری (معمولاً هفت روز) مطابقت دارد، در همه رأی‌های داده شده قفل می‌شود. اگر رای دهنده‌ای قبل از این عکس توکن‌های خود را از کیف پول خود خارج کند، آرای او ثبت نمی‌شود. این سپرده کردن تضمین می‌کند که عواقب مالی اقدامات رای دهندگان به عهده‌ی خود آن‌ها است.
بازارسازان، استیکینگ، و پاداش نقدینگی
در سال ۲۰۱۹، پروتکل 0x اقتصاد رمزنگاری شده خود را برای تشویق به مالکیت بیشتر این پروتکل در میان اهالی بازار با معرفی یک انگیزه مالی مرتبط با میزان نقدینگی که یک بازارساز به اکوسیستم تزریق می‌کند، اصلاح کرده است. کاربرانی که توکن‌های ZRX را به اشتراک می‌گذارند، یک پاداش نقدینگی دریافت می‌کنند که از طریق کارمزد پروتکل برای هر معامله 0x اعمال می‌شود.
کارمزد بر حسب ETH تعیین می‌شود و به یک قرارداد سهام سپرده می‌شود. کارمزدها در قراردادهای استیکینگ در یک بازه زمانی ثابت جمع می‌شوند که از آن به عنوان یک دوره یاد می‌شود. در پایان هر دوره، کاربرانی که توکن‌های ZRX را به اشتراک می‌گذارند، بخشی از استخر جمع‌آوری شده را به عنوان سود دریافت می‌کنند.
کاربران می‌توانند در استکینگ مشارکت کنند یا یک استخر سهام 0x ایجاد کنند که به دارندگان توکن ZRX اجازه می‌دهد سهام را به آن‌ها واگذار کنند. استیکینگ همچنین در وب سایت 0x انجام می‌شود. هر استخر سهام، درصد ثابتی از پاداش نقدینگی آتی را برای تقسیم با سهامداران استخر مشخص می‌کند. ایجاد یک استخر سهام 0x به کاربران اجازه می‌دهد تا در برنامه پاداش نقدینگی، بدون قفل کردن وجوهی که ممکن است به عنوان سرمایه‌ی در گردش عمل کنند، شرکت کنند. نیمی از قدرت رای مرتبط با توکن‌های ZRX واگذار شده تحت کنترل کاربر خواهد بود. به همین دلیل، سهامداران بالقوه باید قبل از پیوستن به یک استخر، گزینه‌های خود را به دقت ارزیابی کنند.
در ازای واگذاری توکن‌های خود به یک بازارساز، سهامداران سهم متناسبی از جوایز نقدینگی را از استخر دریافت خواهند کرد (بر اساس تعداد توکن‌هایی که واگذار کرده‌اند و درصد ثابتی از پاداش‌هایی که بازارساز به اشتراک می‌گذارد). توجه به این نکته مهم است که استیکینگ روی 0x متفاوت از سایر سیستم‌های اثبات سهام (POS) عمل می‌کند.
سرمایه گذاری در سایر سیستم‌های POS معمولاً بصورت اعتبار سنجی تراکنش‌های بلاک چین بر اساس تعداد توکن‌های نگهداری شده برای درصد ثابتی از بازده است که اغلب به عنوان نرخ تورم نامیده می‌شود. همانطور که در بالا توضیح داده شد، سرمایه گذاری روی 0x برای انگیزه دادن به بازارسازان است که نقدینگی لازم برای عملکرد کارآمد بازارها را به ارمغان می‌آورند. وجود بازار سازان در رشد کلی شبکه و ارائه قیمت‌های بهتر به همه معامله‌گران بسیار مهم است.
برخلاف درصد بازده ثابت مرتبط با سایر سیستم‌های POS، بازده سهام 0x پویا است. هرچقدر که سرمایه بیشتری به 0x وارد شود، هزینه‌های پروتکل و در نتیجه پاداش‌های سهام به طور متناسب رشد می‌کنند. کاربرد توکن ZRX در ساختار حاکمیتی و نقدینگی 0x یک جنبه ضروری از تمرکززدایی آن است. نه تنها عملکرد اصلی این پروتکل بدون نیاز به اعتماد است، بلکه هزینه‌های پروتکل به دست آمده از معاملات نیز بین همه دارندگان توکن ZRX توزیع می‌شود.
پروتکل 0x یک محصول باز و جامعه محور است که به اکوسیستم دیفای به سرعت در حال رشد اتریوم کمک کرده است و مدل‌های تجاری جدیدی را پیشگام کرده است که استفاده از جامعه را بر سود کوتاه مدت اولویت می‌دهد. علاوه بر این، 0xLabs به دنبال گسترش فراتر از اتریوم است تا پروتکل 0x را به عنوان یک بلاک اصلی سازنده دیفای در آینده چند بلاک چینی تقویت کند.
سوالات متداول
هدف پروتکل 0x چیست؟
هدف پروتکل 0x ایجاد جهانی توکنیزه شده که در آن تمام دراییها آزادانه جریان داشته باشند، است.
کاربرد ارز دیجیتال ZRX چیست؟
ارز دیجیتال ZRX یک توکن حاکمیتی است که میتوان از آن برای استیکینگ و کسب سود استفاده کرد.
نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفا با هدف راهنمایی و آشنایی نوشته شده و آکادمی ارز دیجیتال اوکی ایکس مسئولیتی در مقابل تصمیمات افراد یا عواقب مالی آن ندارد.
